Autorytaryzm

Zagrożeniem dla europejskiego pokoju po zakończeniu I wojny światowej, były wszelkie te miejsca, w których zwyciężały totalitarne prądy. Już w 1922 r. rozpoczęły one swoją ofensywę we Włoszech. Benito Mussolini założył w tym czasie Narodową Partię Faszystowską. Partia ta wyznawała program zaborczości wobec sąsiadów państwa włoskiego.

 

Dnia 30 października 1922 r. w drodze umiejętnie przeprowadzonego zamachu stanu Benito Mussolini uzyskał stanowisko premiera, a jednocześnie objął resort spraw zagranicznych. Jego celem stało się podniesienie prestiżu Włoch na arenie międzynarodowej, a w konsekwencji przeprowadzenie terytorialnej ekspansji państwa. I wojna przyniosła Włochom rozczarowanie. Rzeszą niezadowolonych stali się bezrobotni kombatanci. To właśnie oni stali się podporą rządów Mussoliniego.

 

Państwo faszystowskie, którego twórca był Mussolini powstało ponad dziesięć lat wcześniej niż nazistowskie Niemcy. Mussolini w swoim programie wykorzystał hasła nacjonalistyczne, oraz strach ludności przed ruchami lewicowymi. Dodatkowym czynnikiem, który ułatwił zdobycie władzy stała się hańba oraz upokorzenie, jakiego Włochy doznały w czasie I wojny światowej. Silna władza, jaką reprezentował Mussolini, dawała nadzieje na „lepsze jutro”. Mussolini bardzo skrzętnie wykorzystał nadarzającą się okazję do przejęcia władzy.

 

26 października 1922 r. zadecydowano o marszu na Rzym 200 tys. tzw. czarnych koszul, bojówek Mussoliniego. Król Wiktor Emanuel III w Mussolinim widział męża opatrznościowego. Dlatego jeszcze przed przybyciem do stolicy pierwszych oddziałów, powierzył mu stanowisko premiera oraz misję utworzenia rządu.

 

W pierwszych latach rządów Mussoliniego jego podporą była koalicja rządowa. W jej skład wchodzili przedstawiciele partii nacjonalistycznych, liberalnych, ale także i populiści. Mussolinii kreował się we wszystkich swoich wystąpieniach kreował się na opatrznościowego męża, którego najwyższym celem jest dobro państwa włoskiego. Po objęciu władzy powołał do życia Wielką Radę Faszystowską. Stanowiła ona najwyższy organ w hierarchii władzy państwowej. Rada sprawowała nadzór nad podlegającym jej Dyrektoriatem Narodowym, który był centralnym organem władzy Narodowej Partii Faszystowskiej. Rada składała się z ministrów oraz wiceministrów. Byli to członkowie partii Mussoliniego, ale także generałowie milicji i osoby powołane na te stanowiska przez samego premiera. Dyrektoriat Narodowy kontrolował Urząd Prasy oraz Urząd Propagandy. Włoskim faszystom rządy ułatwiła bardzo korzystna koniunktura gospodarcza w latach 20-tych XX wieku. Rozpoczęto od wprowadzania reform w duchu liberalnym, a więc zmniejszono podatek i ustabilizowano walutę państwa. Spadło bezrobocie. A ożywienie ekonomiczne bardzo korzystnie wypłynęło na nastroje społeczne.

Jednak od 1925 r. rozpoczęła się polityka zmierzająca do likwidacji partii opozycyjnych. Głównym celem faszystów stali się socjaliści oraz liberałowie. Dwa lata wcześniej ograniczono demokrację, uchwalając w 1923 r. nową ordynację wyborczą o niedemokratycznym charakterze. Zgodnie z jej zapisami, partia która w wyborach uzyskała co najmniej 66% głosów, otrzymywała 2/3 mandatów. Pozostała część była dzielona między inne partie. Rozpoczęły się zamachy na przywódców innych partii politycznych. Celem stało się wprowadzenie we Włoszech monopartyjnego systemu, z jedną partią dominującą.

 

Partia faszystowska głosiła, że to właśnie partie opozycyjne sieją zamęt w państwie. W 1925 r. została uchwalona ustawa o kompetencjach premiera. Zgodnie z nią Mussolini jako premier sprawował nadzór nad parlamentem, nad rządem, nad partią oraz sądownictwem. Rok później zostały wydane kolejne ustawy zwiększające jeszcze jego uprawnienia. Tym samym rozpoczął się okres dyktatury Duce.

 

W 1926 r. rząd uzyskał prawo wydawania dekretów z mocą ustawy. Utworzono także organizację, która miała się zająć wszelkimi opozycjonistami, którzy nie zgadzali się na nową rzeczywistość państwową. Była to Ochotnicza Organizacja do Walki z Antyfaszyzmem (OVRA). W 1927 r. przeprowadzono delegalizację całej prasy politycznej, oprócz prasy faszystowskiej. Powstały też pierwsze obozy koncentracyjne. W 1928 r. uchwalono nową ordynację wyborczą, która przyczyniła się do likwidacji resztek parlamentaryzmu we Włoszech. Ostatecznie w 1939 r. Mussolini zniósł ten organ władzy ustawodawczej.

 

aństwo faszystowskie musiało sobie wychować wiernych obywateli. Stało się to zadaniem organizacji dziecięcej „Balilla”. Faszyzacja dotyczyła także kultury i nauki. W 1931 r. został wprowadzony wymóg, aby profesorowie wyższych uczelni składali przysięgę na wierność państwu. We Włoszech propaganda wdzierała się we wszystkie sfery życia obywateli.

 

W gospodarce pojawił się program autarkiczny, który zakładał samowystarczalność włoskiej gospodarki. Zahamowano więc napływ obcych towarów do Włoch.

 

Do cech państwa faszystowskiego należą:

  • nacjonalizm (często w skrajnych przypadkach przybiera postać rasizmu i szowinizmu)
  • kult siły – aprobata agresji i terroru jako narzędzi do prowadzenia polityki wewnętrznej i zewnętrznej
  • ekspansjonizm – dążenie wszelkimi możliwymi środkami do podboju innych państw i narodów
  • kult wodza – dysponował  on całkowitą władzą nad państwem, partią, społeczeństwem; był nieomylny, a jego decyzje nieodwracalne; on także był źródłem wszelkich norm
  • militaryzm – życie polityczne i społeczne zostaje oparte o zasady wojskowej organizacji, dominuje rozkaz i hierarchia
  • nowy ustrój państwa – państwo skrajnie scentralizowane; nie dopuszczalne są jakiekolwiek działania wynikające z samodzielnej aktywności społeczeństwa
  • system monopartyjny – system polityczny, którego kręgosłupem jest jedna, legalnie działająca partia, kontrolująca całkowicie życie polityczne, społeczne i gospodarcze
  • walka z odmiennymi doktrynami (z demokracją czy komunizmem)
  • odrzucenie idei Boga w chrześcijańskim ujęciu (neopoganizm)
  •  istnienie własności prywatnej jest niezbędne; na niej ma być oparty system gospodarki, która ma realizować interesy wspólnoty narodowej
  • rozwój głównie przemysłu ciężkiego oraz militaryzacja gospodarki
  • autarkia, samowystarczalność gospodarki – doktryna faszyzmu odrzucała utrzymywanie gospodarczych stosunków z innym krajami, tym samym zakładała rozwój własnego rynku (towary zagraniczne były obciążane bardzo wysokimi cłami).