Chrzest polski

Za pośrednictwem Czech państwo polskie przyjęło za panowania Mieszka I chrześcijaństwo. O przyjęciu chrztu przez władcę polskiego zadecydowały głównie względy natury politycznej. W X wieku nasilała się ekspansja terytorialna ze strony cesarstwa niemieckiego. Pastwo to coraz bardziej zagrażało jedności terytorialnej Polski. Z tego też względu Mieszko zdecydował się na chrystianizację kraju. Ceremonia chrztu odbyła się w czerwcu 966 r.

 

Chrystianizacja państwa polskiego trwała kolejnych kilka wieków. Proces ten rozpoczął biskup Jordan. Jednym z jego pierwszych działań stało się wybudowanie katedry oraz powstanie biskupstwa w Poznaniu. Na przełomie lat 996 i 997 do Polski przybył z Czech biskup Wojciech. Jego celem było przeprowadzenie chrystianizacji pogańskiego plemienia Prusów, którzy zamieszkiwali na terenie Sambii. W trakcie prowadzonej akcji misyjnej wśród Prusów biskup poniósł śmierć. Jego ciało zostało wykupione przez Bolesława Chrobrego i złożone w katedrze w Gnieźnie. Biskup Wojciech został kanonizowany przez papieża i wkrótce stał się patronem państwa polskiego i Kościoła. W marcu 1000 r. odbyła się pielgrzymka cesarza niemieckiego Ottona III do Gniezna do grobu św. Wojciecha. W trakcie tej pielgrzymki cesarz spotkał się z polskim władcą Bolesławem Chrobrym. Ustalono, że w Gnieźnie powstanie arcybiskupstwo. Miało ono obejmować cztery biskupstwa. Gnieźnieńskim arcybiskupem został Radzim-Gaudenty. Ustanowiono również diecezje w Kołobrzegu, Krakowie i Wrocławiu. W trakcie zjazdu w Gnieźnie cesarz przekazał polskiemu władcy prawo inwestytury. XI wiek przyniósł w Polsce rozwój kościelnej organizacji. Jej rozwój został zahamowany wraz z wydarzeniami związanymi z wybuchem pogańskiej rewolucji pod koniec lat 30-tych XI wieku. W 1075 r. zostało założone biskupstwo płockie. W tej sytuacji metropolia liczyła już pięć biskupstw. W XII wieku nastąpił dalszy rozwój struktury polskiego Kościoła. Przeprowadzona został chrystianizacja Pomorza, a na tym terenie powołano do życia diecezję kruszwicką. W 1125 r. założone zostało biskupstwo we Włocławku. Ziemie położone nad środkową Odrą objęła diecezja z siedzibą w Lubuszu. W 1140 r. powstała diecezja na terenie Pomorza Zachodniego, której siedziba znajdowała się w Wolnie, a od 1176 r. w Kamieniu Pomorskim. Struktura polskiej organizacji kościelnej, która została ustalona za panowania ostatecznie za panowania Bolesława Krzywoustego, przetrwała kilka kolejnych wieków. Obejmowała ona biskupstwa w Gnieźnie, Poznaniu, Wrocławiu, Krakowie, Płocku, Włocławku i Lubuszu (do XIV wieku).

 

Wraz z rozwojem sieci biskupstw wzrastała liczba klasztorów i zakonów. Najwcześniej w Polsce, zresztą podobnie jak w innych państwach europejskich powstały zakony benedyktynów w Tyńcu, Trzemesznie czy Mogilnie. W połowie XII wieku do Polski przybyły zakony cystersów, a w kolejnym wieku pojawili się franciszkanie i dominikanie.

           

Już w X wieku dało się zauważyć powiązanie Kościoła katolickiego z władzą państwową. Na tej podstawie możemy sformułować wniosek, że Kościół w Polsce miał charakter państwowy. Stosunki polskiego Kościoła ze stolicą apostolską były regulowane na podstawie dokumentu wystawionego przez Mieszka I w 990 r. Mowa tutaj o dokumencie Dagome iudex. Nie zachował się on do czasów współczesnych. Streszczenia tego dokumentu zniekształcają jego przekaz, a przez to utrudniają jego interpretację. Zgodnie z zapisem w tym dokumencie państwo polskie zostało objęte zwierzchnością ze strony papiestwa. Z taką sytuacją związany był w średniowieczu obowiązek płacenia przez Polskę świętopietrza stolicy apostolskiej.