Informacje wstępne

Klasyczna definicja określa feudalizm jako typowy dla średniowiecza ustrój społeczno – polityczny, którego charakterystyczna cechę stanowią zrodzone w drodze dobrowolnych umów zależności osobiste pomiędzy wolnymi ludźmi, czyli seniorem- panem feudalnym, a wasalem, czyli poddanym. Więzi te, szeroko rozpowszechnione na kontynencie europejskim, zwłaszcza we Francji, nie występowały jednak w Polsce. Nie rozwinęło się tutaj, bowiem prawo lenne w swej czystej postaci, spotykane jedynie w stosunkach zewnętrznych. Polegało ono na sprawowaniu przez władców polskich mniej lub bardziej trwałego zwierzchnictwa lennego nad sąsiednimi ziemiami, czyli Pomorzem Zachodnim, Mazowszem, Prusami Książęcymi i Mołdawią. System feudalny w Polsce objawił się natomiast w całej pełni w układach społecznych i gospodarczych, choć z pewnym opóźnieniem w stosunku do krajów zachodniej Europy. Jego wyrazem stało się zróżnicowanie ludności wieśniaczej na zależnych od feudała ratajów, przypisańców i czeladź oraz wolnych kmieci. Rozwój tego systemu przybrał w średniowiecznej Polsce trzy etapy:

  • wczesnofeudalny do połowy XII w.
  • gospodarki czynszowej od połowy XII w. do połowy XV w.
  • gospodarki folwarczno – pańszczyźnianej od połowy XV w.

Na rozwoju stosunków feudalnych zaciążyły, zatem przede wszystkim własność ziemi, pozostająca w rękach możnych a potem także rycerstwa oraz wynikająca z niej zależność poddańcza chłopów.

System feudalny w Polsce
  • Informacje wstępne