Postmodernizm – termin został użyty po raz pierwszy przez pisarza amerykańskiego Johna Bartha w eseju pt. Postmodernizm – literatura wyczerpania. Do architektury termin ten odniósł w latach siedemdziesiątych Charles’a Janks’a. Oznaczał on wówczas ruch zwrócony przeciw awangardzie. Postmodernizm oznaczał również powrót do przedawangardowej tradycji i rozmycie granic pomiędzy tzw. kulturą wysoką, a popularną. Cechą postmodernistyczną według Janks’a było tzw. „podwójne kodowanie”, polegające na tworzeniu niejako dwóch warstw budynku tzn. z jednej strony adresowany jest on do osób o wysublimowanych gustach architektonicznych, a drugiej odwołuje się do potocznych skojarzeń i symboli.
Nowym manifestem postmodernizmu stał się esej Bartha Postmodernizm – literatura odnowy oraz powieść Umberto Eco Imię róży. U. Eco wprowadził pojęcie postmodernistycznej ironii, unieważniającej powszechne prawdy. Sztuka stała się grą, którą można uprawiać na nieskończenie wiele sposobów. Postmodernizm jest traktowany jako rodzaj nowej kultury nazwanej ponowoczesnością. Cechy tej kultury są następujące:
- skrajny indywidualizm,
- oparcie na kulcie wielości i różnorodności,
- brak wspólnych prawd.
- Przełomem w postmodernizmie było malarstwo niemieckich „Nowych Dzikich” wśród których najpopularniejszy stał się malarz, rysownik i rzeźbiarz Georg Baselitz. Za skandaliczne uznano jego dwa obrazy „Nagi mężczyzna” oraz „Wielką noc diabli wzięli”, na którym Baselitz przedstawia krępego mężczyznę o rysach przypominającym Hitlera z ogromnym fallusem. Początkowo wywołało to oburzenie, nawet kazano wyciąć tę część (jak nazwano pornograficzną), jednak krytycy dostrzegli w malarzu wielką odwagę, która z czasem stała się awangardą.
- Baselitz posługuje się akwarelą i farbami olejnymi, nawiązuje do klasycznych tematów tj.: portret, martwa natura, czy pejzaż. Pod koniec lat sześćdziesiątych postawił swoje obrazy „do góry nogami”, aby uwolnić widza od przeszkadzającego mu schematyzmu. Według Suzanne Kleine takie obrazy są nowym wyzwaniem malarskim, także pewną grą z irytacją, którą wywołują. Obrazy Baselitz’ a uwidaczniają jego pociąg do tego co drga, jest siłą, witalnością, a nawet agresją swego rodzaju, ale jednoczenie refleksją, ironią i humorem.
W ramach postmodernizmu wyodrębniły się następujące prądy:
- symboliczny reprezentowany przez R. Venturi,
- współczesny neostyl, którego reprezentantem jest H Hollein,
- nowy wernakularyz reprezentowany przez architektów braci Krier.
W architekturze prądy postmodernistyczne się inspirowane tematyka historyczną (tzw. nurt historyzujący), są próbą oderwania człowieka od zgiełku. np.: zabudowa nowego miasta w Aleksandrii na terenie Włoch lub Windsor Village hall w USA. W postmodernizmie wyróżnia się obok nurtu historyzującego kierunek zwany Hi – tech oraz dekonstruktywizm. Przykładami architektów tworzących w pierwszym nurcie są: R. Venturi, H. hollein, L. Krier, w nurcie Hi – tech N.R.Foster (autor m.in. centrum biurowo – handlowego w Warszawie) R. Piano (autor projektu lotniska w Osace) oraz R. Rogres autor Millenium Dome w Londynie. Wśród dekonstruktywistów znajdują się : P.Eisenman (Monument Ofiar Holokaustu w Berlinie), D. Libeskind (Muzeum Żydowskie w Berlinie).