Rządy autorytarne w Polsce po 1926r.

Po zamachu majowym w 1926 r. w II Rzeczypospolitej został utrzymany system rządów parlamentarnych. Już od chwili uchwalenia konstytucji marcowej siły polityczne skupione wokół Piłsudskiego oraz on sam, opowiadały się za wzmocnieniem władzy wykonawczej. Kiedy w 1926 r. władzę w państwie zdobyli zwolennicy tych poglądów, zrobili wszystko aby jak najszybciej dotychczasowe postulaty wprowadzić w życie. Pełniący urząd prezydenta Stanisław Wojciechowski ustąpił z zajmowanej funkcji. Jego obowiązki przejął ówczesny Marszałek Sejmu – Maciej Rataj. Zgromadzenie Narodowe przeprowadziło głosowanie w wyniku którego na prezydenta został wybrany Józef Piłsudki. Ten jednak nie przyjął zaproponowanego mu stanowiska głowy państwa. Ostatecznie prezydentem został chemik Ignacy Mościcki. Z inicjatywy rządu doszło do pierwszych zmian w systemie prawnym II RP. 2 sierpnia 1926 r. została wydana „Ustawa uzupełniająca Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921 r.” Określa się ją mianem Noweli sierpniowej. Na jej mocy prezydent otrzymał prawo do rozwiązywania na wniosek Rady Ministrów parlamentu przed upływem jego kadencji. Sejm został pozbawiony prawa samorozwiązania się. Ponadto prezydent otrzymał uprawnienie do wydawania dekretów z mocą ustawy. Głowa państwa uzyskała specjalne uprawnienia budżetowe. W chwilą gdy sejm nie uchwalił budżetu oraz nie odrzucił projektu ustawy budżetowej zaproponowanej przez rząd, prezydent miał prawo do przyjęcia jej w brzmieniu zaproponowanym przez Radę Ministrów.

 

Po uchwalaniu Noweli sierpniowej prezydent otrzymał uprawnienie do wydawania dekretów z mocą ustawy do czasu wybrania nowego parlamentu, czyli do 1928 r. Nowela znacznie rozszerzyła kompetencje prezydenta i Rady Ministrów kosztem rządu. Po jej uchwaleniu stanowienie prawa w Polsce stało się udziałem rządu. Mimo tego, że na stanowisku prezydenta zasiadał Ignacy Mościcki, faktycznie państwem kierował Józef Piłsudski. Okres od 1926 do 1930 określa się często mianem reżimu pozakonstytucyjnego.

           

Przed wyborami w 1928 r. powstał blok polityczny, skupiający zwolenników sanacji, zwany Bezpartyjnym Blokiem Współpracy z Rządem (BBWR). Partia ta oparła się na zwolennikach Marszałka oraz na jego autorytecie. BBWR w wyborach nie uzyskał większości, a konflikty polityczne jeszcze bardziej się nasiliły. W obronie parlamentu stanęły kluby polityczne zrzeszone w Centrolewie. W 1930 r. w odpowiedzi na kongres Centrolewu, nastąpiło rozwiązanie przez prezydenta parlamentu przed zakończeniem jego kadencji. Aresztowi zostali przywódcy opozycji. Osadzono ich w twierdzy wojskowej w Brześciu nad Bugiem. W kolejnych wyborach parlamentarnych BBWR  uzyskał większość głosów. Zdobył 2/3 mandatów w Sejmie. Liczba zdobytych głosów była poddawana krytyce ze względu na duży wpływ na przebieg wyborów państwowej administracji. Osłabienie opozycji wpłynęło jednoznacznie na osłabienie władzy parlamentu. W kolejnych latach rozszerzał się krąg uprawnień prezydenta, aż do roku 1935 r., kiedy została uchwalona nowa konstytucja, przyznająca mu pełnię władzy w państwie.

 

Śmierć Józefa Piłsudsiego w 1935 r. doprowadziła do chaosu w łonie sanacji. Nastąpiło rozbicie polityczne bloku. W 1935 r. jeszcze przed upływem kadencji prezydent ponownie rozwiązał parlament. Rok przed wybuchem II wojny światowej odbyły się wybory parlamentarne. Sukces odniósł w nich obóz rządzący.

Autorytaryzm