Władza ustawodawcza

Parlament II RP składał się z dwóch izb: Sejmu i Senatu. Obie izby nie posiadały równorzędnej pozycji. Kadencja obu izby trwała pięć lata. Sejm składał się z 444 posłów, a Senat ze 111 senatorów. Wybory parlamentarne były pięcioprzymiotnikowe, a więc bezpośrednie, tajne, równe, proporcjonalne i powszechne. Czynne prawo wyborcze przysługiwało osobom, które ukończyły 21 lat w przypadku głosowania do Sejmu i 30 lat w przypadku wyborów do Senatu. Z kolei bierne prawo wyborcze posiadały osoby, które ukończyły 25 rok życia w przypadku wyborów do Sejmu i 40 rok życia w przypadku możliwości wyboru do Senatu. Posłowie i senatorowie byli przedstawicielami całego narodu. Wypełniając powierzony im mandat, nie byli związaniu instrukcjami wyborczymi. Konstytucja wprowadziła również zasadę incompatibilitas, czyli niepołączalności funkcji posła i senatora. Osoby będące połami i senatorami nie mogły wykonywać innych funkcji państwowych, poza sprawowaniem urzędu ministra albo profesora uczelni wyższej. Posłowie i senatorowie korzystali z immunitetu oraz nietykalności. Aby pociągnąć parlamentarzystę do odpowiedzialności karnej, należało uzyskać zgodę Sejmu lub Senatu.

           

Organizacja izb parlamentu był określona przez regulaminy. Na czele każdej z izb stali marszałkowie. W Sejmie i Senacie funkcjonowało Prezydium zarówno Sejmu i Senatu, w skład którego wchodzili Marszałek Sejmu lub Senatu oraz wicemarszałkowie i sekretarze. W obu izbach parlamentu działały komisje, które zajmowały się rozpatrywaniem projektów ustaw. Wyniki prac komisji były przedstawiane na forum sejmu lub senatu. Przy większości głosowań odbywających się w parlamencie wymagana była zwykła większość głosów, przy obecności 1/3 ustawowej liczby posłów lub senatorów. W przypadku najważniszych uchwał parlamentarnych wymaganą liczbę głosów zwiększano do kwalifikowanej większości. Połączone izby parlamentu tworzyły Zgromadzenie Narodowe. Miało ono funkcje elekcyjne, bowiem to właśnie do Zgromadzenia Narodowego należał wybór prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

           

Do najważniejszych kompetencji władzy ustawodawczej należało tworzenie prawa, a więc ustawodawstwo. Sejm i rząd posiadały prawo inicjatywy ustawodawczej. Tego uprawnieni został pozbawiony Senat. Rola Senatu w tworzeniu prawa była mocno ograniczona. Izba ta miał jedynie prawo do wnoszenia poprawek, do tych aktów które zostały uchwalone przez Sejm. Poprawki mogły jednak zostać odrzucone przez Sejm większością 11/20 głosów. Prezydent podpisywał ustawy uchwalone przez parlament oraz zarządzał ich ogłoszenie w Dzienniku Ustaw. Sejm posiadał wyłączne uprawnienia polegające na pociąganiu do odpowiedzialności parlamentarnej oraz konstytucyjnej członków rządu. Każda z izb miała prawo zgłaszania interpelacji, czyli zapytań do rządu lub poszczególnych ministrów.

           

Konstytucja marcowa ustanowiła Najwyższą Izbę Kontroli, która zajmowała się finansową kontrolą państwa.

 

Do 1926 r. Sejm stal się dominującym organem w II RP. Rząd bardzo często był traktowany jako emanacja większości sejmowej. Taka sytuacja bardzo niekorzystnie odbijała się na funkcjonowaniu polskiego systemu politycznego.