Zmiany terytorialne w 1918 r. względem Niemiec

dział: Państwo

Po zakończeniu I wojny światowej Niemcy zostały obarczone winą za rozpętanie tego konfliktu. 11 listopada 1918 r. na froncie zachodnim dowództwo niemieckie podpisało rozejm. Działania militarne ustały. Rozejm został także podpisany z innymi państwami współpracującymi z państwem niemieckim, a mianowicie z Bułgarią (29 IX 1918 r.), z Turcją (30 X 1918 r.), z Austro-Węgrami (3 XI 1918 r.), z Węgrami (13 XI 1918 r.).

 

Jeszcze w trakcie trwania działań wojennych państwa zwycięskiej koalicji ustaliły między sobą cele, które zostaną zrealizowane po zakończeniu działań wojennych. Wśród ustaleń, które wówczas zapadły główną kwestią okazała się być sprawa Niemiec.

 

Państwa Ententy zdecydowały o pozbawieniu państwa niemieckiego posiadanych kolonii. Koloniami afrykańskimi chciały się podzielić Wielka Brytania i Francja, natomiast obszary niemieckie na Dalekim Wschodzie miała przejąć Japonia i tamtejsze brytyjskie dominia. W sprawach terytoriów europejskich, Francja nie zamierzała rezygnować z odzyskania Alzacji i Lotaryngii. Już w akcie rozejmu podpisanym 11 listopada, władze francuskie zażądały wycofania wojsk niemieckich z tego terytorium. Nie były to jedynie roszczenia o charakterze terytorialnym wysuwane przez Francję. Państwo to kosztem Niemiec liczyło jeszcze na zajęcie Zagłębia Saary.

 

8 stycznia 1918 r. pojawił się program amerykański dotyczący ułożenia stosunków terytorialnych i politycznych w przyszłej Europie. W tym dniu prezydent Stanów Zjednoczonych W. Wilson przedstawił w swoim wystąpieniu tzw. „Czternaście punktów”. Mocarstwa Europy zachodniej mimo, że do tego programu zgłosiły zastrzeżenia, zdecydowały się jednak ostatecznie popierać cele przedstawione przez Wilsona. Zgodziły się, aby przyjąć te „Czternaście punktów” jako podstawę przyszłego pokoju w Europie.

 

W 1919 r. w Paryż rozpoczęła obrady konferencja pokojowa. Głos decydujący w zapadających podczas obrad decyzjach posiadało pięć wielkich mocarstwa: Wielka Brytania, Francja, Stany Zjednoczone, Japonia i Włochy. Główny wysiłek obradujących przedstawicieli mocarstw zwycięski skupił się na kwestii przygotowania traktatu pokojowego z Niemcami oraz ich byłymi sojusznikami. Największą jednak uwagę poświęcono traktatowi z pokonanymi Niemcami. Wynikiem rozmów był ostateczny model traktatu dla wszystkich pięciu państw zwyciężonych, który różnił się tylko w konkretnych sprawach, jednak wszystkie traktaty posiadały jednakową kolejność poruszanych zagadnień.

Traktat przygotowany dla Niemiec dzielił się na następujące rozdziały:

  Pakt Ligi Narodów

Granice Niemiec

Prawa i interesy Niemiec poza Niemcami

Sankcje

Odszkodowania

Przepisy finansowe

Gwarancje wykonania

 

[...] Nacjonaliści niemieccy wszczęli od samego początku ostrą polemikę przeciw traktatowi wersalskiemu. Uskarżali się, że zabrał Niemcom 13,5% ich przedwojennego terytorium i 10,5% ich przedwojennej ludności oraz zmniejszył zdolność produkcyjną o całe 10%, w czym miało być aż 75% wydobycia rudy żelaznej i 20% węgla kamiennego. Te straty materialne, połączone z poczuciem poniesionej klęski i obciążeniami z tytułu odszkodowań, zraniona duma narodowa, związana nie tylko ze stratami terytorialnymi, ale i ograniczeniami w dziedzinie wojskowej [...], wytworzyła atmosferę zdecydowanie negatywnego nastawienia wobec traktatu, nazwanego „dyktatem”, oraz chęć jego obalenia poprzez rewizję kolejnych postanowień. [...] Uskarżając się na poniesione straty, nacjonaliści niemieccy jakoś nie potrafili zdać sobie sprawy z oczywistych faktów, że obszary, które Rzesza utraciła, wraz z ich ludnością nie były bynajmniej rdzennie i historycznie niemieckie, lecz pochodziły z podbojów dokonanych przez Prusy w XVIII i XIX w., i że ludność tamtejsza wcale lub w przeważającej większości nie była niemiecka. Historycznie terytorium niemieckie nie poniosło żadnych strat przez traktat wersalski. (cytat za: Batowski H., Między dwiema wojnami 1919-1939, Kraków 2001, s. 41).

Państwo - Niemcy