Pojęcie feudalizmu

Feudalizm jest pojęciem określającym stosunki zależności pomiędzy panem a uzależnionym od niego poddanym. Nazwa feudalizm pochodzi od łacińskiego słowa feudum, oznaczającego pierwotnie zapłatę za wyświadczone dobrodziejstwa, z czasem zaś zespół dóbr ziemskich nadawanych przez właściciela w użytkowanie uzależnionej od niego osobie, czyli tzw. lenno. Samo pojęcie feudalizm, tak jak każdy inny termin prawniczy, trudno jest jednoznacznie objaśnić. Zdecydowana większość historyków określa feudalizm, zgodnie z jego genezą i średniowieczną terminologią, jako ustrój społeczno-polityczny oparty na hierarchicznych stosunkach zależności pomiędzy panami feudalnymi, tzw. seniorami, oraz ludźmi oddającymi się pod ich opiekę, czyli wasalami. Stosunki te stanowiły podstawę funkcjonowania systemów obowiązujących powszechnie praw i powinności, którym w zamian za określone służby i lojalności senior przekazywał wasalowi w lenno ziemię oraz inne źródła dochodów.

 

Feudalizm, choć zrodzony i rozpowszechniony w średniowiecznej Europie, nie był typowy dla epoki i tylko dla tego kontynentu. Wiele charakterystycznych dla feudalizmu elementów przetrwało bowiem znacznie dłużej, na przykład we Francji do rewolucji w 1789 r., a w Rosji nawet do wybuchu rewolucji 1917 r. Pewne podobieństwo struktur feudalnych dostrzec można także między innymi w rozwoju cywilizacji chińskiej i japońskiej. W niektórych społecznościach afrykańskich zjawiska analogiczne do feudalizmu zachodzą jeszcze w dniu dzisiejszym.