Tora

Tora (hebr. „prawo”, „nauka”), zwana również Tanachem stanowi pięć pierwszych ksiąg Biblii (Starego Testamentu), czasami nazywana jest Pięcioksięgiem Mojżesza, lub Biblią Hebrajską. Torą określa się także zwój pięciu ksiąg. Jest tekstem objawionym. Składa się z następujących części:

  • Księgi Rodzaju,
  • Księgi Wyjścia,
  • Księgi Kapłaństwa,
  • Księgi Liczb,
  • Księgi Powtórzonego Prawa.

W powyższych księgach znajduje się opis stworzenia świata, historia państwa Izrael, oraz prawa i przepisy religijne obowiązujące Żydów. Według tradycji autorem Tory był Mojżesz, jednak wielorakie badania wskazują na wielu autorów tekstu, czas jej powstania datuje się na okres pomiędzy XI, a V w. pne.

 

Ponieważ każdy Żyd powinien znać Torę i żyć zgodnie z nią powstał Talmud (nauka), który wyjaśnia zawiłości księgi objawionej. Talmud jest dziełem zawierającym prawa i przepisy religijne, stanowi zapis dyskusji uczonych  rabinów żydowskich, a także liczne komentarze wyjaśniające pytania np.: jak postępować w różnych sytuacjach życia codziennego. Talmud  posiada wiele tekstów o charakterze literackim. Powstawał  pomiędzy IV w pne, a V w n.e., napisany został w języku aramejskim pomiędzy V, a VI w n.e. Talmud składa się z dwóch części tj.: Miszny i Gemary. Pierwsza część to najstarszy zbiór początkowo ustnych, a następnie listownych pouczeń i przepisów, regulujących najdrobniejsze postępowania, zawiera odpowiedzi rabinów dotyczące interpretacji Tory. Miszna była zebrana przez uczonych żydowskich zwanych tanaitami. Druga część (Gemera) jest uzupełnieniem i komentarzem do Miszny. Efektem powstania części pierwszej Talmudu jest również uporządkowanie podstawowych praw i obowiązków Żydów oraz podstawowych  rytuałów religijnych .W związku z funkcjonowaniem różnych ośrodków teologicznych powstały dwa Talmudy tj.: palestyński (zwany też jerozolimskim spsiany ostatecznie w IV w.), babiloński (zwany Talmudem babilońskim ostateczny tekst pochodzi prawdopodobnie z VII w n.e.).

 

Funkcjonowanie dwóch wersji miało  związek z istnieniem silnych ośrodków teologicznych, a także funkcjonowania w nich grupy amoraitów (uczonych, z aramejskiego „Amora” - mówca, tłumacz), których celem było studiowanie Miszny. Z nauk amoraitów i tanaitów, które nie weszły w skład Talmudu, powstały zbiory literatury rabinicznej, np. Tosefta. Następcami tanaitów i amoraitów byli uczeni zwani saworaitami oraz gaonami.

 

Pod względem treści Talmud zawiera:

  • Halacha ( postępowanie), czyli nakazy prawne, przepisy, zalecenia, normy religijne i świeckie. Przyjmuje się, że istnieje 613 przykazań w tym 248 podstawowych obowiązków (nakazów) i 365 zakazów, ułożonych według Księgi Kapłańskiej i Powtórzonego Prawa, a dotyczących kultury, liturgii, nawet kuchni żydowskiej.
  • Hagad, czyli zbiór opowieści o charakterze legendarnym, a także sentencji i aforyzmów.
Talmud stanowił i stanowi źródło odniesienia w rozstrzyganiu sporów o charakterze religijnym, ale również codziennych sytuacji, wynikających z życia zgodnego z religią judaistyczną.
Religia w Palestynie